نویسنده: توریالی غیاثی
اخیراً دستگاه سیاست خارجی ایالات‌متحده امریکا در یک اقدام دیپلماتیک بی‌پیشینه در شعاع قدرت نرم سیاسی اقتصادی و هژمونیک آن کشور زمینهٔ امضای یک توافقنامه صلح جیوپالتیک را میان رییس جمهوری آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان، دو کشور رقیب در قفقاز جنوبی آسیای مرکزی که سابقهٔ بیش از سه دهه جنگ و مخاصمه دارند در کاخ سفید با حضور نمادین رییس جمهورترامپ؛ فراهم ساخت.
دو کشوری که به لحاظ تاریخی و عنعنه‌یی در حوزه نفوذ جیوپالتیک، اقتصادی و فرهنگی روسیه تزاری، روسیه شوروی و روسیه فدراتیف، قرار داشته است.
این دست‌آورد دیپلماتیک پیروزی بزرگ جیوپالتیک را در سیاست خارجی‌ای ظاهراً صلح‌محور دولت امریکا، رقم زده است که قرار است رییس جمهور ترامپ در سایه روشن‌های این دستاورد هژمونیک، جمعه آینده در اوردگاه الاسکا از رییس جمهور پوتین پذیرایی کند.
بی‌گمان این نشست مهم و سرنوشت‌ساز میان دو قدرت بزرگ جهانی؛ در جهت‌گیری سیاست پر طلاتم و به شدت انارشیک نظام بین‌الملل که امروزه به سمت یک جنگ جهانی اعلام نشده رجحان پیدا کرده، نظم‌جهانی و جیوپالتیک جهان را آبستن تحولات تازه ساخته است، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نکته چالش برانگیز در نشست الاسکا مساله‌ای خواهد که رییس جمهور ترامپ در جریان امضای توافقنامه دو کشور حوزهٔ قفقاز، گفته است: « ایالات متحده به‌طور جداگانه با هر یک از این کشورها توافق‌هایی برای گسترش همکاری در حوزه انرژی، تجارت و فناوری، از جمله هوش مصنوعی امضا کرده است، هرچند جزئیات آن منتشر نشده است.
او افزود محدودیت‌ها بر همکاری دفاعی میان آذربایجان و آمریکا نیز لغو شده است؛ اقدامی که می‌تواند نگرانی مسکو را برانگیزد.»
به تعبیر دیگر این رویداد بزرگ تاریخی، چرخش بزرگ در قفقاز جنوبی؛ توافق به سبک ترامپ در حیاط خلوت مسکو، تلقی میشود.
🔹🔹🔹
پی‌آمدهای احتمالی توافقنامه:
- این توافق قرار است پس از دهه‌ها مناقشه، روابط اقتصادی دوجانبه را تقویت کند و دو کشور را به سمت عادی‌سازی کامل روابط سوق دهد.
- این توافق می‌تواند چهره قفقاز جنوبی، منطقه‌ای انرژی‌خیز در همسایگی روسیه، اروپا، ترکیه و ایران که با خطوط لوله نفت و گاز درهم‌تنیده اما گرفتار مرزهای بسته و مناقشات قومی دیرینه است دگرگون سازد.
- این توافق پایان نخستین مورد از چندین مناقشه در حاشیه نفوذ روسیه از زمان پایان جنگ سرد را رقم زده و پیامی قدرتمند به سراسر منطقه ارسال می‌کند.
- این توافق حقوق انحصاریی را برای توسعه یک کریدور راهبردی ترانزیتی در قفقاز جنوبی در اختیار کاخ سفید قرار می‌دهد که صادرات انرژی و سایر منابع را تسهیل خواهد کرد.
- دو کشور متعهد شده‌اند که به جنگ پایان دهند، روابط دیپلماتیک برقرار کنند و به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند.
